Pedofielen moeten castratie zelf betalen
De Franse president Nicolas Sarkozy wil recidiverende pedofielen chemisch laten castreren. In België kan dat ook, maar de behandeling blijft beperkt tot enkele tientallen gevallen per jaar en de pedofielen moeten ze nog zelf betalen ook.lles over
Sarkozy lanceerde het voornemen om recidiverende pedofielen chemisch te laten castreren naar aanleiding van de ontvoering en verkrachting van een vijfjarig jongetje een tiental dagen geleden. De dader was pas in juli vrijgelaten nadat hij een jarenlange celstraf uitzat voor seksueel misbruik van minderjarigen. Volgens experten kan chemische castratie echter niet als wondermiddel gezien worden.
'Een pedofiel die bij mij een behandeling met chemische castratie volgde, vertelde mij eens dat hij voor het eerst in zijn leven had kunnen genieten van een voetbalwedstrijd. Hij had eindelijk het spel kunnen volgen, zonder steeds afgeleid te zijn door de kinderen die stonden te supporteren voor hun vaders', zegt Johan Baeke, als psychiater gespecialiseerd in de behandeling van seksuele delinquenten. Chemische castratie kan volgens hem nuttig zijn en hij past het dan ook al jaren toe. 'Maar het is zeker geen wondermiddel. Het is maar een pennenmes in heel het arsenaal aan methodes die ik gebruik. En ze is niet zonder gevaar. Seksuele delinquenten echt tot de behandeling verplichten zou hen wel eens extra gevaarlijk kunnen maken. Ze zouden gefrustreerd kunnen geraken en daardoor extra gewelddadig zijn.'
Lijden onder het 'pedofiel'-zijn
Baeke ziet chemische castratie vooral als een oplossing voor pedoseksuelen die echt lijden onder hun 'pedofiel'-zijn. 'Er zijn mensen die ziek zijn van zichzelf, maar zich niet kunnen beheersen. Een van hen omschreef zich ooit als een heroïneverslaafde die weet dat hij moet afkicken, maar die tegelijk met zijn zakken vol heroïne rondloopt', zegt Baeke. 'Dat soort mensen kunnen we helpen door hun potentie en een deel van hun drang weg te nemen. En dat is net wat chemische castratie doet.'
Eigenlijk heeft chemische castratie hetzelfde effect als chirurgische, waarbij de teelballen worden weggesneden. 'Maar chemische castratie is niet definitief. Door middel van geneesmiddelen blokkeren we de aanmaak van testosteron. Dat zorgt ervoor dat de patiënt geen erectie meer krijgt, dat zijn potentie daalt en dat zijn verlangen naar seks daalt. Maar het is nog altijd niet duidelijk of daarmee ook de seksuele fantasieën wegvallen.'
Volgens psychiater Max Vandenbroucke, diensthoofd van de psychosociale dienst van de gevangenissen, is het in België niet mogelijk om een chemische castratie verplicht op te leggen aan een seksuele delinquent. 'Maar het is natuurlijk een beetje dubbel. Een rechter kan een seksuele delinquent niet verplichten zich chemisch te laten castreren. Hij kan wel een verplichte behandeling opleggen, in plaats van een gevangenisstraf of bij een voorwaardelijke vrijlating. De behandelende arts kan dan besluiten dat chemische castratie de aangewezen aanpak is. Maar nooit als alleenstaande maatregel. Het moet een onderdeel zijn van een veel bredere behandeling, onder toezicht van een psychiater, met medische controle en met psychosociale begeleiding.'
Dure geneesmiddelen
Los van de mogelijke psychologische gevolgen, zijn er ook fysieke consequenties. De patiënten kunnen borstvorming krijgen, ze kunnen diabetes ontwikkelen. Dat is een van de belangrijkste redenen waarom veel behandelingen na een tijdje gestopt worden. 'Anderen stoppen omdat ze de behandeling als een rem op hun maatschappelijk leven zien. Ze vinden een nieuwe vriendin en willen weer seksueel contact kunnen hebben. Zo gauw bij die mannen de gerechtelijke stok achter de deur verdwijnt, verliezen ze ook hun motivatie', zegt Baeke. 'En nog anderen stoppen omdat ze de behandeling te duur vinden. Seksuele delinquenten moeten de geneesmiddelen zelf betalen, want er is geen terugbetaling. Dat kost hen elke drie maanden zo'n 350euro.'
Max Vandenbroucke hoopt dat daar binnen enkele maanden verandering in komt en dat het Riziv wel begint met een terugbetaling. Maar Baeke is niet zeker of dat wel zo'n goede zaak is. 'Dan dreigt het gevaar dat psychiaters te snel naar deze behandeling zullen grijpen, zonder de juiste omkadering.'
Steeds strengere selectie
Dat terwijl er momenteel geen echt onderzoek bestaat om het nut van de behandeling wetenschappelijk te ondersteunen. Daarvoor wordt ze te weinig toegepast. Volgens Vandenbroucke gaat het in België maximaal over enkele tientallen gevallen per jaar. Baeke heeft momenteel vijf patiënten die zo'n behandeling volgen. 'En naargelang ik meer ervaring krijg, pas ik de behandeling steeds minder toe. Ik selecteer steeds strenger. Maar tegelijk stel ik vast dat een patiënt die mij had kunnen overtuigen om de behandeling met chemische castratie te stoppen een jaar nadien al wegens een nieuw vergrijp in gevangenis zat. Ik vraag mij nog altijd af of hij daar ook gezeten zou hebben als de behandeling niet gestopt zou zijn.'